طبق گزارش وبدا و بر اساس داده‌های نظام مراقبت دیده‌وری و غیردیده‌وری  و طبق داده‌های هفته سوم آبان ۱۴۰۴ (هفته ۳۴ سال جاری): ۱۲.۴٪ از مراجعین سرپایی در کشور علائم ILI (شبه‌آنفلوانزا) و ۹.۹٪ از بیماران بستری علائم SARI (عفونت شدید تنفسی) داشته‌اند که هر دو شاخص نسبت به هفته قبل افزایش داشته‌اند که نشانه ورود تدریجی کشور به فاز فعال فصل تنفسی است.

 

همینطور نتایج آزمایشگاهی، دیده‌وری می گوید، نمونه‌های مثبت آنفلوانزا افزایش جهشی داشته و از آستانه هشدار عبور کرده‌اند. تایپ غالب آنفلوانزا A و ساب‌تایپ H3N2 گزارش شده است. کووید همچنان در سطح پایین است و نسبت به هفته قبل کاهش نشان می‌دهد.

 

بر اساس بررسی ۱۹۷۰ نمونه PCR در شبکه آزمایشگاه مرجع + قطب‌های منطقه‌ای: ۹.۵٪ از نظر آنفلوانزا مثبت بوده‌اند. که روند مشابه با دیده  وری داشته است. تایپ غالب A و ساب‌تایپ H3N2 با سهم ۸۰٪.

 

بر طبق این داده می توان گفت، کشور در آستانه شروع پیک اول آنفلوانزای فصل ۱۴۰۴–۱۴۰۵ قرار دارد.

 

تنوع ساب‌تایپ بیماری نیز نشان‌دهنده چرخش همزمان دو سویه قوی است که می‌تواند باعث: شدت بیشتر علائم در گروه‌های آسیب‌پذیر، موج‌های متوالی‌تر در آبان تا دی، شود.

 

 تحلیل وضعیت آنفلوآنزا در استان خراسان شمالی

بر اساس آمار ارائه‌شده از استان خراسان شمالی در آبان ۱۴۰۴: در میان افراد بستری که از آنها نمونه‌گیری انجام شده،۲۱ نفر آنفلوانزا مثبت بوده‌اند.

 

با این وضعیت می‌توان نتیجه گرفت که استان خراسان شمالی وارد پیک آنفلوانزا شده است. نشانه‌های پیک در استان، افزایش موارد بستری مثبت، مثبت شدن هم‌زمان چندین نمونه در بازه کوتاه و شروع الگوی افزایشی در آبان (مطابق با الگوی ملی)

 

در همین‌باره روح‌الله یزدانی، مدیرگروه بیماری‌های واگیر دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی اظهار کرد: با توجه به داده‌های موجود و روند سال‌های گذشته، افزایش موارد ابتلا در آذرماه کاملاً قابل انتظار است. بر اساس الگوی مشاهده‌شده، بار بیماری در بخش‌های اطفال، سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای بیشتر خواهد بود.

 

وی افزود: خوشبختانه با تامین واکسن آنفلوانزا که نسبت به سال گذشته افزایش یافته است، پیش‌بینی می‌شود این موضوع نقش مهمی در ایجاد ایمنی و کاهش شدت بیماری داشته باشد.

 

یزدانی تأکید کرد: شروع بیماری‌های حاد تنفسی در فصول سرد سال روندی طبیعی است و جای نگرانی جدی وجود ندارد. اما رعایت نکات پیشگیرانه برای شکستن زنجیره انتقال ضروری است. استفاده از ماسک در فضاهای بسته و پرتجمع، شست‌وشوی مداوم دست‌ها و تهویه مناسب هوا از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند از افزایش موارد ابتلا جلوگیری کند.

 

توصیه های بهداشتی درخصوص پیشگیری از بیماری های حاد تنفسی

به دنبال روند افزایشی بیماری‌های تنفسی در آبان و آذرماه، دکتر افشین دلشاد، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، از مردم خواست دستورالعمل‌های پیشگیرانه را با جدیت دنبال کنند.

 

دکتر دلشاد در گفت و گو با وبدا؛ با اشاره به روند افزایشی مراجعه بیماران با علائم تب، سرفه، گلودرد و بدن‌درد گفت:  انتظار داریم با سردتر شدن هوا و افزایش تجمعات در فضاهای بسته، موارد بیشتری از ابتلا به بیماری های حاد تنفسی را شاهد باشیم.

 

وی افزود: این ویروس‌ها به‌ویژه در محیط‌های آموزشی، خوابگاه‌ها، سرویس‌های مدارس و خانواده‌هایی که در فضای محدود زندگی می‌کنند سرعت انتقال بسیار بالاتری دارند.

 

معاون بهداشتی دانشگاه با بیان اینکه کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماریهای مزمن بیشترین آسیب‌پذیری را دارند گفت: متأسفانه بخش قابل توجهی از دانش‌آموزان علائم خفیف بیماری را نادیده می‌گیرند و همین موضوع باعث انتقال ویروس به چندین نفر دیگر در کلاس می‌شود.

 

توصیه‌های پیشگیرانه

دکتر دلشاد توصیه های پیشگیرانه را مطرح و بیان کرد: در مورد پیشگیری از بیماری های حاد تنفسی، ماسک یکی از مؤثرترین راه‌های جلوگیری از انتقال است. در کلاس‌های شلوغ و سرویس مدارس حتماً باید استفاده شود.

 

وی با اشاره به تهویه مناسب حتی در هوای سرد تأکید کرد: باز کردن پنجره‌ها برای چند دقیقه در طول روز می‌تواند تا ۷۰ درصد از تراکم ویروس در فضا بکاهد. این موضوع در کلاس‌ها و خانه‌ها بسیار مهم است.

 

وی شست‌وشوی مرتب دست‌ها را مورد تاکید قرار داد و عنوان کرد: لمس سطوح آلوده نقش زیادی در انتقال دارد. دانش‌آموزان باید قبل از غذا خوردن دست‌های خود را بشویند.

 

دکتر دلشاد گفت: برای گروه‌های پرخطر، شامل سالمندان، بیماران قلبی وعروقی وبیماران مزمن ریوی، دانش‌آموزانی که بیماری مزمن دارند، واکسن آنفلوآنزا توصیه می‌شود.

 

این مسئول با اشاره به اهمیت تقویت سیستم ایمنی افزود: مصرف مایعات کافی، خواب مناسب، تغذیه سبک و مصرف میوه‌هایی مثل پرتقال، کیوی و سیب می‌تواند مقاومت بدن را بالا ببرد.

 

معاون بهداشتی دانشگاه در ادامه گفت: مدارس نقش کلیدی در کنترل یا گسترش بیماری دارند. اگر مدیران و خانواده‌ها نکات اصلی را رعایت کنند، می‌توانیم افزایش شیوع و بروز بیماری های حاد تنفسی، جلوگیری کنیم.

 

وی استفاده از ماسک در کلاس‌هایی با جمعیت بالا، تهویه کلاس‌ها در زمان زنگ تفریح و بین ساعات درس، اطلاع به والدین در صورت مشاهده علائم در دانش‌آموز، تغذیه مناسب دانش آموزان را توصیه کرد.

 

وی گفت: متأسفانه برخی دانش‌آموزان حتی با تب یا گلودرد به مدرسه مراجعه می‌کنند که این کار باعث انتقال سریع ویروس می‌شود. خانواده‌ها باید در این مورد حساس باشند.

 

وی توضیح داد: فردی که دچار تب، بدن‌درد، گلودرد یا سرفه می‌شود باید در اولین فرصت استراحت کند. استفاده از ماسک در منزل، نوشیدن مایعات گرم، تغذیه سبک و پیگیری درمان زیر نظر پزشک ضروری است.

 

وی هشدار داد: استفاده خودسرانه از آنتی‌بیوتیک‌ها هیچ کمکی نمی‌کند و حتی می‌تواند وضعیت بیمار را بدتر کند.

 

معاون بهداشتی دانشگاه یادآوری کرد: اگر مردم چند اقدام ساده و کم‌هزینه را رعایت کنند، می‌توانیم از افزایش شدید موارد بیماری‌های تنفسی در زمستان، جلوگیری کنیم.

 

سپر غذایی در برابر آنفلوآنزا و کرونا

به دنبال افزایش موارد بیماری‌های تنفسی در ماه‌های سرد سال، نسرین علیزاده، مدیر گروه بهبود تغذیه جامعه در دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، در گفت‌وگو با وبدا؛ بر اهمیت تغذیه علمی و هدفمند برای تقویت سیستم ایمنی بدن و همچنین رژیم غذایی مناسب مبتلایان به بیماری‌های حاد تنفسی تأکید کرد و گفت تغذیه صحیح می‌تواند تا حد چشمگیری شدت علائم و طول مدت بیماری را کاهش دهد.

 

اهمیت تغذیه در فصل سرد

علیزاده با اشاره به تغییرات فیزیولوژیک بدن در ماه‌های سرد گفت: با کاهش دمای هوا، بدن برای تنظیم دما و تأمین انرژی موردنیاز، نیاز بیشتری به مواد مغذی پیدا می‌کند. در این دوره، اگر تغذیه مناسب رعایت نشود، مقاومت بدن در برابر ویروس‌هایی مانند آنفلوآنزا و کرونا کاهش پیدا می‌کند.

 

وی افزود: متأسفانه بسیاری از خانواده‌ها در این فصل سراغ غذاهای پرچرب یا شیرینی‌های زیاد می‌روند که نه‌تنها سیستم ایمنی را تقویت نمی‌کند، بلکه باعث التهاب بیشتر بدن می‌شود.

 

علیزاده با اشاره به مصرف منابع طبیعی ویتامین C گفت: ویتامین C یکی از عناصر کلیدی در افزایش ایمنی بدن است. مصرف روزانه پرتقال، نارنگی، کیوی، لیموترش، گل‌کلم و فلفل دلمه‌ای نقش بسیار مهمی در کاهش شدت بیماری دارد.

 

وی با اشاره به کاهش تابش خورشید در فصل سرد گفت: کمبود ویتامین D یکی از عوامل اصلی تضعیف سیستم ایمنی است. افراد باید یا مکمل دریافت کنند یا از منابعی مانند زرده تخم‌مرغ، ماهی‌های چرب، جگر و لبنیات غنی‌شده استفاده کنند.

 

وی ادامه داد: پروتئین‌ها پایه ساخت آنتی‌بادی‌ها هستند. افراد در فصل سرد باید حتماً منابع پروتئینی مانند مرغ، ماهی، حبوبات، تخم‌مرغ، لبنیات و مغزها را در برنامه غذایی روزانه قرار دهند.

 

این مسئول اضافه کرد: چای سبز، زردچوبه، زنجبیل، سیر، پیاز و سبزیجات برگ سبز موادی هستند که التهاب بدن را کاهش داده و عملکرد سیستم ایمنی را تقویت می‌کنند.

 

علیزاده با اشاره به ارتباط سلامت روده و ایمنی گفت: مصرف فیبر از طریق سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل و حبوبات باعث تنظیم میکروبیوم روده و کاهش التهاب سیستمیک می‌شود.

 

وی تاکید کرد: در فصل سرد افراد کمتر احساس تشنگی می‌کنند اما بدن همچنان نیاز به آب دارد. کم‌آبی بدن زمینه ابتلا به عفونت‌های تنفسی را افزایش می‌دهد.

 

تغذیه مناسب برای افراد مبتلا به بیماری‌های حاد تنفسی

نسرین علیزاده با اشاره به اینکه تغذیه صحیح می‌تواند روند بهبودی را سریع‌تر کند، گفت: در دوران بیماری، بدن درگیر التهاب و مبارزه با ویروس است و به مواد مغذی بیشتری نیاز دارد. خوردن غذای سبک و مقوی بهترین روش کمک به بدن است.

 

او توصیه کرد: مصرف سوپ‌های ساده مثل سوپ مرغ با سبزیجات و مایعات گرم باعث کاهش التهاب گلو، سرفه و خشکی راه‌های تنفسی می‌شود.

 

وی توضیح داد: غذاهای چرب و سرخ‌شده باعث التهاب بیشتر و ضعف سیستم ایمنی می‌شوند. بهتر است بیماران از خوردن غذاهای سنگین مانند فست‌فود، سوسیس و کالباس، شیرینی‌های خامه‌ای و نوشابه خودداری کنند.

 

مدیر گروه بهبود تغذیه جامعه در معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی خاطرنشان کرد: ویتامین A (در هویج، کدوحلوایی، سبزیجات برگ سبز) و ویتامین E (در مغزها، تخمه‌ها و روغن‌های گیاهی) در ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده ریه و گلو بسیار مؤثر هستند.

 

وی گفت: کافئین باعث کم‌آبی بدن می‌شود. بیمارانی که تب یا سرفه دارند باید مصرف قهوه و چای پررنگ را کاهش دهند.

 

وی همچنین استفاده از غذاهای مقوی اما سبک مانند فرنی، آش ساده با سبزیجات، عدسی، برنج ساده با کمی روغن زیتون، سوپ جو را توصیه کرد.

 

توصیه‌های ویژه برای خانواده‌ها

نسرین علیزاده خطاب به خانواده‌ها گفت: تغذیه گرم، استراحت کافی و تهویه مناسب خانه روند درمان را بسیار سریع‌تر می‌کند.

 

وی افزود: والدین باید الگوی تغذیه‌ای سالم برای کودکان باشند. دانش‌آموزان در این فصل باید میان‌وعده‌هایی مثل میوه، مغزها و لقمه‌های ساده و کم‌چرب مصرف کنند.

 

مدیرگروه بهبود تغذیه جامعه دانشگاه یاداوری کرد: اگر جامعه در فصل سرد به تغذیه سالم، مصرف مایعات، ویتامین‌ها و پرهیز از غذاهای التهاب‌زا توجه کند، می‌توانیم شاهد کاهش چشمگیر شدت بیماری‌های تنفسی باشیم. تغذیه‌ی صحیح، خط دفاعی اول بدن است و باید آن را جدی بگیریم.

 

توضیحات علمی پزشک عمومی درباره تفاوت بیماری‌های تنفسی و خطاهای خطرناک مردم

در پی افزایش بیماری‌های تنفسی در فصل سرد، دکتر پوریا دژکام، پزشک عمومی در بیمارستان امام رضا (ع) بجنورد در گفت‌وگویی تخصصی با وبدا؛ به تشریح تفاوت‌های میان سرماخوردگی، آنفلوآنزا و کرونا پرداخت و درباره خوددرمانی، شیوه درمان صحیح و باورهای غلطی که در جامعه رواج دارد هشدار داد. او تأکید کرد که تشخیص درست، مراقبت اصولی و آگاهی خانوارها می‌تواند از بسیاری از عوارض پیشگیری کند.

 

تفاوت‌ میان سرماخوردگی، آنفلوآنزا و کرونا

دکتر پوریا دژکام خود گفت: سه بیماری اصلی تنفسی فصل سرد یعنی سرماخوردگی، آنفلوآنزا و کرونا علائم مشابهی دارند اما شدت، زمان‌بندی، و خطرات آن‌ها کاملاً متفاوت است. مدیریت صحیح این بیماری‌ها تنها زمانی ممکن است که مردم این تفاوت‌ها را بشناسند.

 

وی افزود: سرماخوردگی در اغلب موارد خفیف است و با آبریزش بینی، عطسه، گلودرد خفیف و گاهی سرفه بروز پیدا می‌کند. تب معمولاً یا وجود ندارد یا بسیار کم است. این بیماری معمولاً ۳ تا ۵ روزه بهبود می‌یابد و احتمال بروز عوارض شدید در آن کمتر است.

 

دکتر دژکام ادامه داد: آنفلوآنزا یک بیماری شدیدتر است و شروع ناگهانی دارد. بیمار معمولاً با تب بالا، بدن‌درد شدید، سردرد، درد عضلانی، ضعف شدید و گاهی سرفه خشک مراجعه می‌کند.

 

به گفته او، آنفلوآنزا در کودکان، سالمندان و بیماران قلبی–ریوی می‌تواند خطرناک باشد و احتمال درگیری ریه و بستری در آن بیشتر است.

 

او درباره کرونا گفت: کرونا از علائم بسیار خفیف شبیه سرماخوردگی تا علائم شدید ریوی و افت اکسیژن را ایجاد می‌کند. تفاوت اصلی آن با آنفلوآنزا، احتمال بالاتر درگیری ریه، تنگی نفس و کاهش سطح اکسیژن خون است.

 

این پزشک عمومی خاطرنشان کرد: کرونا حتی پس از بهبود می‌تواند عوارض طولانی‌مدت مانند ضعف، خستگی یا اختلال تمرکز ایجاد کند.

 

دکتر دژکام اضافه کرد: بعضی علایم بیماری های تنفسی مثل سرفه تا ۳ هفته ممکن است ادامه یابد، بنابراین باید مصرف مایعات،استراحت و عدم مصرف مواد تحریک کننده(غذای سنگین،ادویه،مصرف سیگار) و مراجعه به موقع به پزشک می تواند عوارض بیماری را کاهش دهد.

 

وی عنوان کرد: در بیشتر موارد در افراد سالم بدن می تواند با ویروس مبارزه کند اما برای گروه های خطر مثل سالمندان، کودکان و افراد دارای بیماری زمینه ای و ضعف ایمنی خطرناک است و با مراجعه به پزشک باید داروها آنتی وایرال تجویز شود. البته این گروه ها حتما باید پیش از شروع  فصل پاییز واکسن آنفولانزا را دریافت کنند.

 

دکتر دژکام با انتقاد از رواج خوددرمانی در جامعه گفت: بیش از ۵۰ درصد مراجعه‌نکردن‌ها به پزشک به دلیل مصرف خودسرانه داروهاست. در حالی که بسیاری از این داروها نه‌تنها کمکی نمی‌کنند، بلکه خطرناک هستند.

 

وی تأکید کرد: آنتی‌بیوتیک برای بیماری‌های ویروسی مانند سرماخوردگی، آنفلوآنزا و کرونا هیچ تأثیری ندارد. مصرف اشتباه آن باعث مقاومت میکروبی می‌شود که یک مشکل جدی جهانی است.

 

وی عنوان کرد: استامینوفن یا ایبوپروفن برای کنترل تب و درد مؤثرند اما مصرف بیش از حد آن‌ها می‌تواند به کبد و کلیه آسیب بزند.

 

وی افزود: در اکثر موارد، استراحت مناسب، افزایش مصرف مایعات، تغذیه سبک و مصرف داروهای ساده کافی است. بدن برای مبارزه با ویروس به آرامش و انرژی نیاز دارد.

 

وی عنوان کرد: نیاز است که بیماران به پزشک مراجعه کنند و در صورت بروز علائمی مانند، تب بالای بیش از ۳ روز، سرفه شدید یا مداوم، تنگی نفس یا خس‌خس، بی‌حالی شدید، افت سطح هوشیاری، سابقه بیماری‌های زمینه‌ای مثل آسم، قلبی یا دیابت به پزشک یا مراکز درمانی مراجعه شود.در این موارد، مراجعه نکردن می‌تواند خطرناک باشد.

 

باورهای نادرست درباره بیماری‌های تنفسی

این پزشک عمومی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با بیان اینکه متأسفانه بخشی از مشکل ما، باورهای ریشه‌داری است که سال‌ها در جامعه تکرار شده اما پایه علمی ندارد. گفت: برخی می گویند «اگر تب نداشته باشیم یعنی مریض نیستیم» و این باور غلط است. در کرونا و حتی برخی انواع آنفلوآنزا ممکن است بدون تب بیمار شوید. نبود تب نشانه سلامت نیست.

 

«آنتی‌بیوتیک سریع حالمان را خوب می‌کند» دکتر دژکام گفت: این بدترین باور شایع است. آنتی‌بیوتیک فقط برای عفونت باکتریایی است، نه ویروسی.

 

 «خوردن غذاهای خیلی سنگین بدن را قوی می‌کند» او توضیح داد: غذاهای سنگین دستگاه گوارش را درگیر می‌کنند و انرژی بدن را از مبارزه با ویروس می‌گیرند. غذاهای سبک و مقوی بهترین انتخاب هستند.

 

«سرما باعث بیماری می‌شود» وی توضیح داد: ویروس‌ها عامل اصلی‌اند. سرما فقط بدن را مستعدتر می‌کند اما علت مستقیم بیماری نیست.

 

دکتر پوریا دژکام خاطرنشان کرد: مهم‌ترین نکته این است که مردم تفاوت میان این سه بیماری را بدانند، از خوددرمانی پرهیز کنند، علائم هشدار را بشناسند و سبک درمان را مطابق توصیه‌های علمی پیش ببرند.

 

پیشگیری از ویروس‌های تنفسی یا چند نکته بهداشتی

دکتر مریم پورآدینه معاون فنی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، با اشاره به افزایش گردش ویروس‌های تنفسی از جمله آنفلوانزا، کرونا و سایر بیماری‌های فصلی در جامعه، بر ضرورت رعایت دقیق اصول خودمراقبتی و بهداشت فردی برای پیشگیری از ابتلا تأکید کرد.

 

پورآدینه در گفت و گو با وبدا؛ با تأکید بر اینکه ویروس‌های تنفسی عمدتاً از طریق قطرات تنفسی منتقل می‌شوند، گفت: پوشاندن دهان و بینی هنگام عطسه و سرفه با آرنج خم‌شده یا دستمال کاغذی، یکی از ساده‌ترین اما مؤثرترین روش‌ها برای جلوگیری از انتشار ویروس‌هاست.

 

معاون فنی معاونت بهداشت با بیان اینکه افراد دارای علائم تنفسی نقش مهمی در کاهش انتقال بیماری دارند، تصریح کرد: هر فردی که احساس بیماری دارد، باید ضمن رعایت فاصله با دیگران، از ماسک استاندارد استفاده کند تا از انتقال بیماری به اطرافیان به‌ویژه گروه‌های پرخطر مانند سالمندان، کودکان، زنان باردار و بیماران با ضعف سیستم ایمنی جلوگیری شود.

 

دکتر پورآدینه از عموم مردم خواست در صورت مشاهده اولین علائم بیماری، شامل تب، سرفه، آبریزش بینی، بدن‌درد یا سختی تنفس، ضمن مراجعه به پزشک از حضور در محل کار، مدارس، جلسات و اماکن شلوغ پرهیز کنند. او اشاره کرد که ماندن در منزل، اولین و مهم‌ترین قدم برای کنترل زنجیره انتقال است.

 

وی با یادآوری نقش دست‌های آلوده در انتشار ویروس‌ها، بیان کرد: شست‌وشوی مکرر و کامل دست‌ها با آب و صابون به مدت حداقل ۲۰ ثانیه یا استفاده از محلول‌های الکلی، یکی از مؤثرترین راه‌های پیشگیری از عفونت‌های تنفسی است.

 

وی تأکید کرد: تا حد امکان از لمس چشم‌ها، بینی و دهان با دست‌های شسته‌نشده خودداری کنید.

 

دکتر پورآدینه با اشاره به اینکه تجمع در فضاهای بسته، کم‌تهویه و شلوغ خطر انتقال ویروس‌ها را چند برابر می‌کند، افزود: در اماکن عمومی، وسایل نقلیه، مراکز آموزشی و محیط‌های اداری شلوغ، رعایت فاصله، استفاده از ماسک و تهویه مناسب ضروری است.

 

معاون فنی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی با تأکید بر آمادگی شبکه بهداشت دانشگاه برای ارائه خدمات، گفت: با رعایت چند اصل ساده اما حیاتی می‌توان از یک موج گسترده بیماری جلوگیری کرد. خودمراقبتی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی مهم‌ترین سلاح ما در برابر ویروس‌های تنفسی است.